Section 15 of RTI Act : કલમ 15: રાજ્ય માહિતી આયોગની રચના

Summary

આધિકારિક ગેઝેટમાં સૂચના દ્વારા દરેક રાજ્યમાં રાજ્ય માહિતી આયોગની રચના કરવી. આમાં મુખ્ય માહિતી આયોગકર્તા અને 10 સુધી અન્ય માહિતી આયોગકર્તાઓનો સમાવેશ છે. આયોગની નિયુક્તિ મુખ્યમંત્રી, વિપક્ષના નેતા અને એક કેબિનેટ મંત્રીની ભલામણ પર ગવર્નર દ્વારા કરવામાં આવે છે. આયોગના કાર્યોની દેખરેખ અને વ્યવસ્થાપન મુખ્ય માહિતી આયોગકર્તા કરે છે. આયોગકર્તાઓને કાયદા, વિજ્ઞાન, સામાજિક સેવા, વગેરેના ક્ષેત્રોમાં જ્ઞાન અને અનુભવ હોવો જોઈએ. તેઓ કોઈ રાજકીય પાર્ટી સાથે જોડાયેલા ન હોવા જોઈએ. મુખ્યાલય રાજ્યમાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા નિશ્ચિત કરવામાં આવે છે.

Explanation using Example

કર્ણાટક રાજ્યના એક નાગરિકને સરકારના આવાસ પ્રોજેક્ટની વિગતો જાણવા માંગે છે. નાગરિક RTI (માહિતીના અધિકાર) વિનંતી કરે છે પરંતુ સંબંધિત વિભાગ પાસેથી સંતોષકારક જવાબ નથી મળતો. નાગરિક નિર્ણયને અપીલ કરવા માટે નક્કી કરે છે.

RTI અધિનિયમની કલમ 15 હેઠળ રચાયેલ કર્ણાટક રાજ્ય માહિતી આયોગ, અપીલ સાંભળવા માટે સત્તાધિકારી બની જાય છે. આયોગનું નેતૃત્વ રાજ્યના મુખ્ય માહિતી આયોગકર્તા દ્વારા કરવામાં આવે છે અને તેમાં અન્ય ઘણા રાજ્ય માહિતી આયોગકર્તાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે મુખ્યમંત્રી, વિપક્ષના નેતા અને મુખ્યમંત્રી દ્વારા મનોનિત કેબિનેટ મંત્રી સહિતની સમિતિની ભલામણ મુજબ ગવર્નર દ્વારા નિમણૂક કરવામાં આવે છે.

આ કેસમાં, આયોગ, કલમ 15(4) હેઠળ દર્શાવાયેલ શક્તિઓનો ઉપયોગ કરીને, નાગરિકની અપીલની સ્વતંત્ર રીતે સમીક્ષા કરે છે, રાજ્યની કોઈપણ અન્ય સત્તાથી અપ્રભાવિત. આયોગનો નિર્ણય તેના સભ્યોની નિપુણતાના આધારે કરવામાં આવે છે, જેમની પાસે કાયદા, પત્રકારત્વ અથવા જાહેર પ્રશાસનના ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર પૃષ્ઠભૂમિ છે, જે કલમ 15(5) હેઠળ જરૂરી છે.

અંતે, આયોગ સંબધિત વિભાગને નાગરિકને માંગવામાં આવેલી માહિતી પ્રદાન કરવા માટે આદેશ આપી શકે છે, જેથી નાગરિકના માહિતીના અધિકારને જાળવી રાખવામાં અને સરકારના પ્રોજેક્ટમાં પારદર્શિતા સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે.