FOURTH SCHEDULE of CoI : ચોથું અનુસૂચિ: રાજ્યસભામાં બેઠકોનું વિતરણ.
Constitution Of India
Summary
ચોથી અનુસૂચિ મુજબ, રાજ્યસભામાં દરેક રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશને ફાળવેલી બેઠકોની સંખ્યા દર્શાવવામાં આવી છે. આ ફાળવણી વસ્તી અને રાજકીય મહત્વના આધારે થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઉત્તર પ્રદેશને 31 બેઠકો છે, જ્યારે ગોવા અને સિક્કિમ જેવા નાના રાજ્યોને ફક્ત 1 બેઠક ફાળવવામાં આવી છે.
JavaScript did not load properly
Some content might be missing or broken. Please try disabling content blockers or use a different browser like Chrome, Safari or Firefox.
Explanation using Example
ઉદાહરણ 1:
રવિ ઉત્તર પ્રદેશનો નિવાસી છે અને તે જાણવા માટે ઉત્સુક છે કે તેના રાજ્યમાંથી કેટલા પ્રતિનિધિઓ રાજ્યસભામાં મોકલવામાં આવે છે. ભારતના બંધારણની ચોથી અનુસૂચિ મુજબ, ઉત્તર પ્રદેશને રાજ્યસભામાં 31 બેઠકો ફાળવવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ છે કે ઉત્તર પ્રદેશમાંથી 31 સભ્યો રાજ્યસભામાં રાજ્યનું પ્રતિનિધિત્વ કરવા માટે ચૂંટાય છે.
ઉદાહરણ 2:
મીરા ગોવામાં રહે છે અને તેના રાજ્યના રાજ્યસભામાં પ્રતિનિધિત્વ વિશે જાણવા ઉત્સુક છે. ચોથી અનુસૂચિ મુજબ, ગોવામાં રાજ્યસભામાં 1 બેઠક ફાળવવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ છે કે ગોવાથી માત્ર એક સભ્ય રાજ્યસભામાં રાજ્યના હિતોને પ્રતિનિધિત્વ આપવા માટે ચૂંટાય છે.
ઉદાહરણ 3:
રાજકીય વિજ્ઞાનના વિદ્યાર્થી, અનિલ, રાજ્યસભામાં વિવિધ રાજ્યોના પ્રતિનિધિત્વનો અભ્યાસ કરી રહ્યો છે. તે નોંધે છે કે મહારાષ્ટ્ર અને તમિલનાડુ જેવા મોટા વસ્તી ધરાવતા રાજ્યોમાં વધુ બેઠકો છે (અનુક્રમે 19 અને 18) જ્યારે સિક્કિમ અને નાગાલેન્ડ જેવા નાના રાજ્યોમાં ફક્ત 1 બેઠક છે. આ ફાળવણી દરેક રાજ્યની વસ્તી અને મહત્વના આધારે અનુપાતિક પ્રતિનિધિત્વ સુનિશ્ચિત કરે છે.
ઉદાહરણ 4:
નાગરિક શિક્ષણના વર્ગ દરમિયાન, શિક્ષક વિદ્યાર્થીઓને સમજાવે છે કે દિલ્હી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશને રાજ્યસભામાં 3 બેઠકો છે. આનો અર્થ એ છે કે સંપૂર્ણ રાજ્ય ન હોવા છતાં, દિલ્હી પાસે રાજ્યસભામાં પ્રતિનિધિત્વ છે, જે તેને રાષ્ટ્રીય સ્તરે કાયદાકીય પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.
ઉદાહરણ 5:
એક પત્રકાર રાજ્યસભામાં નવી રચના કરેલી રાજ્યોના પ્રતિનિધિત્વ વિશે લેખ લખી રહ્યો છે. તે હાઇલાઇટ કરે છે કે રાજ્યોના પુનર્ગઠન પછી, 2014 માં રચાયેલ તેલંગાણાને રાજ્યસભામાં 7 બેઠકો ફાળવવામાં આવી છે. આ ફાળવણી તેલંગાણાને રાજ્યસભામાં અવાજ આપવા અને રાષ્ટ્રીય કાયદાકીય પ્રક્રિયામાં યોગદાન આપવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.
ઉદાહરણ 6:
બિહારના એક ધારાસભ્ય રાજ્યસભામાં રાજ્યના પ્રતિનિધિત્વના મહત્વ અંગે ચર્ચા કરી રહ્યા છે. તે દર્શાવે છે કે બિહાર પાસે રાજ્યસભામાં 16 બેઠકો છે, જે રાજ્યને મહત્વપૂર્ણ પ્રભાવ આપે છે અને તેની હિતોને રાષ્ટ્રીય નીતિઓ અને કાયદાઓમાં ધ્યાનમાં લેવાનું સુનિશ્ચિત કરે છે.
ઉદાહરણ 7:
જમ્મુ અને કાશ્મીરનો એક નિવાસી રાજ્યના પુનર્ગઠન પછી રાજ્યસભામાં તેમના પ્રદેશના પ્રતિનિધિત્વ વિશે ઉત્સુક છે. ચોથી અનુસૂચિ મુજબ, જમ્મુ અને કાશ્મીરને રાજ્યસભામાં 4 બેઠકો ફાળવવામાં આવી છે, જેનાથી પ્રદેશને રાજ્યસભામાં પ્રતિનિધિત્વ મળે છે.
ઉદાહરણ 8:
સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ માટે તૈયારી કરી રહેલો એક વિદ્યાર્થી રાજ્યસભામાં દરેક રાજ્યને ફાળવવામાં આવેલી બેઠકોની સંખ્યા યાદ કરી રહ્યો છે. તે નોંધે છે કે આંધ્ર પ્રદેશ અને ગુજરાત જેવા રાજ્યોમાં 11 બેઠકો છે, જ્યારે મણિપુર અને ત્રિપુરા જેવા નાના રાજ્યોમાં ફક્ત 1 બેઠક છે. આ ફાળવણી દરેક રાજ્યની વસ્તી અને રાજકીય મહત્વને પ્રતિબિંબિત કરે છે.