Article 243M of CoI : ଲେଖା 243M: କିଛି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ।
Constitution Of India
Summary
ଲେଖା 243M ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅନୁସାରେ, ଅଂଶ IX ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଜାତିଗତ ଅଞ୍ଚଳ, ନାଗାଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ମେଘାଲୟ, ମିଜୋରାମ ଓ ମଣିପୁରର ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଦାର୍ଜିଲିଂ ର ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦାର୍ଜିଲିଂ ଗୋର୍ଖା ପର୍ବତ ପରିଷଦ ଅଛି, ଯାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି ପ୍ରଭାବିତ ହେବ ନାହିଁ। ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ପାଇଁ ଆସନ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାର୍ଯ୍ୟାନ୍ତ କରି ଏହି ଅଂଶକୁ ବ୍ୟତୀତ କରିପାରେ, ଏବଂ ସଂସଦ ଉଲ୍ଲେଖିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟତୀତ କରିପାରେ।
JavaScript did not load properly
Some content might be missing or broken. Please try disabling content blockers or use a different browser like Chrome, Safari or Firefox.
Explanation using Example
ଉଦାହରଣ 1:
ରବି ଝାରଖଣ୍ଡର ଏକ ଜାତିଗତ ଅଞ୍ଚଳର ନିବାସୀ, ଯାହା ଭାରତୀୟ ସଂବିଧାନର ଲେଖା 244 ଅନୁସାରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ। ସେ ତାଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ସଂସ୍ଥାପନା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାକୁ ଉତ୍ସୁକ। ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପରେ, ରବି ଜାଣିଲେ ଯେ ଲେଖା 243M(1) ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅନୁସାରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତାଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳର ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ପ୍ରଣାଳୀ ଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହେଉ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଜାତିଗତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅନ୍ୟ ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ଶାସିତ।
ଉଦାହରଣ 2:
ମେଘନା ନାଗାଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ରହୁଛନ୍ତି ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ରୁଚି ରଖନ୍ତି। ସେ ଜାଣିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଚଳିତ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ପ୍ରଣାଳୀ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଲାଗୁ ହେଉ ନାହିଁ। ଲେଖା 243M(2)(a) ଅନୁସାରେ, ନାଗାଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ମେଘାଲୟ ଓ ମିଜୋରାମ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂବିଧାନର ଅଂଶ IX ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ମୁକ୍ତ। ବଦଳରେ, ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନ ପାରମ୍ପରିକ ଜାତିଗତ ପରିଷଦ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ।
ଉଦାହରଣ 3:
ମଣିପୁରର ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ, ଯେଉଁଠାରେ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ଅଛି, ଅନିଲ ଭଳି ନିବାସୀମାନେ ଏହି ପରିଷଦ ଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୁଅନ୍ତି ନାକି ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ପ୍ରଣାଳୀ ଦ୍ୱାରା ନୁହେଁ। ଲେଖା 243M(2)(b) ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ଯେ ପଞ୍ଚାୟତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହି ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଅନିଲର ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନ ଏହି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥାପିତ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ, ଯାହା ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳର ବିଶିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପାରମ୍ପରିକତାକୁ ସମ୍ମାନ କରେ।
ଉଦାହରଣ 4:
ପ୍ରିୟା, ଯିଏ ଦାର୍ଜିଲିଂ ଜିଲ୍ଲାରେ ରହୁଛନ୍ତି, ଜାଣିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ଜିଲ୍ଲାରେ ଦାର୍ଜିଲିଂ ଗୋର୍ଖା ପର୍ବତ ପରିଷଦର ଉପସ୍ଥିତି ଦ୍ୱାରା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଶାସନ ଗଠନ ଅଛି। ଲେଖା 243M(3)(a) ସ୍ପଷ୍ଟ କରେ ଯେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦାର୍ଜିଲିଂ ର ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଦାର୍ଜିଲିଂ ଗୋର୍ଖା ପର୍ବତ ପରିଷଦର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି ଏହି ଆଇନରେ ଉଲ୍ଲେଖିତ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅନୁସାରେ ଅଛି, ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ବିଶିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମ୍ମାନ କରି ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନକୁ ଅନୁକୂଳ କରେ।
ଉଦାହରଣ 5:
ଅରୁଣ, ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ନିବାସୀ, ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ପାଇଁ ଆସନ ସଂରକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ରୁଚି ରଖନ୍ତି। ସେ ଜାଣିଲେ ଯେ ଲେଖା 243M(3A) ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅନୁସାରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ପାଇଁ ପଞ୍ଚାୟତରେ ଆସନ ସଂରକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାଧାରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେଉଥିବା ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରୁ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଓ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ନିଜସ୍ୱ ମେକାନିଜମ ଓ ନୀତି ଅଛି।
ଉଦାହରଣ 6:
ମିଜୋରାମର ବିଧାନସଭା ରାଜ୍ୟର କିଛି ଅଞ୍ଚଳକୁ ସଂବିଧାନର ଅଂଶ IX ର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟତୀତ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ। ଲେଖା 243M(4)(a) ଅନୁସାରେ, ଏହା ସମ୍ଭବ ଯଦି ବିଧାନସଭା ସମୁଦାୟ ସଦସ୍ୟତାର ଅଧିକାଂଶ ଓ ଉପସ୍ଥିତ ଓ ଭୋଟ କରୁଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଦୁଇ-ତୃତୀୟ ଅଧିକାଂଶ ଦ୍ୱାରା ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାର୍ଯ୍ୟାନ୍ତ କରେ। ଏହା ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁକୂଳ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ବିଶିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମ୍ମାନ କରାଯାଏ।
ଉଦାହରଣ 7:
ଭାରତର ସଂସଦ ଓଡିଶାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଂଶ IX ର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟତୀତ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ। ଲେଖା 243M(4)(b) ଅନୁସାରେ, ସଂସଦ ଏହା କରିପାରେ ଯଦି ସେହି ଆଇନ ଉଲ୍ଲେଖିତ ଅପବାଦ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଏକ ଆଇନ ପାସ କରେ। ଏହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ପ୍ରଣାଳୀ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଜାତିଗତ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବିଶିଷ୍ଟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମ୍ମାନ କରି ଅନୁକୂଳ ହେବ।