ਧਾਰਾ 389: ਗਵਾਹ ਦੁਆਰਾ ਸੱਦੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਜ਼ਰ ਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਲਈ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ। | The Bharatiya Nagarik Suraksha Sanhita 2023

Summary

ਧਾਰਾ 389 ਦੇ ਅਧੀਨ, ਜੇ ਕੋਈ ਗਵਾਹ ਸੱਦੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਦਾਲਤ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਵਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਜਾਇਜ਼ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ 'ਤੇ ₹500 ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਸੰਖੇਪ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੇਗੀ।

JavaScript did not load properly

Some content might be missing or broken. Please try disabling content blockers or use a different browser like Chrome, Safari or Firefox.

Explanation using Example

ਉਦਾਹਰਨ 1:

ਸਥਿਤੀ: ਰਮੇਸ਼, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੋਰੀ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਸਥਾਨਕ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ 15 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਰਮੇਸ਼ ਸੱਦੇ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੈਧ ਕਾਰਨ ਦੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਧਾਰਾ 389 ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

ਅਦਾਲਤ ਰਮੇਸ਼ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਿਰਣਯ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਕੇਸ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਰਮੇਸ਼ ਦੇ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਰਮੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦਾ ਵਾਜਬ ਕਾਰਨ ਦੱਸਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਜਾਇਜ਼ ਬਹਾਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਅਦਾਲਤ ਉਸ 'ਤੇ ਸੱਦੇ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਲਈ ₹500 ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਨ 2:

ਸਥਿਤੀ: ਪ੍ਰੀਆ, ਬੈਂਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬਿਨਾਂ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੀ ਗਵਾਹੀ ਦਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਪ੍ਰੰਗਣ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਧਾਰਾ 389 ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੀਆ ਆਪਣੀ ਗਵਾਹੀ ਦਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ ਅਣਜਾਇਜ਼ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਇਹ ਨਿਰਣਯ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨਿਆਂ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰੀਆ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਰਵਾਨਗੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਈ ਜਾਇਜ਼ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ।
ਇਸ ਲਈ, ਅਦਾਲਤ ਉਸ 'ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਅਦਾਲਤ ਛੱਡਣ ਲਈ ₹500 ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਨ 3:

ਸਥਿਤੀ: ਅਨੀਲ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਕਿਸਾਨ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਨੀਲ ਸੱਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਨ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਧਾਰਾ 389 ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

ਅਦਾਲਤ ਅਨੀਲ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨੂੰ ਕੇਸ ਦੇ ਨਿਰਣਯ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਦੀ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਅਨੀਲ ਦੇ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਅਨੀਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸੱਦੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਮਝਿਆ।
ਅਨੀਲ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਗਲਤੀ ਸੀ, ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਅਦਾਲਤ ਘੱਟ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਉਣ ਜਾਂ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੁਰਮਾਨਾ ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਨ 4:

ਸਥਿਤੀ: ਸੁਨੀਤਾ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਮਲੇ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੰਚ ਬ੍ਰੇਕ ਦੌਰਾਨ ਬਿਨਾਂ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤੇ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਪ੍ਰੰਗਣ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਸੋਚਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਧਾਰਾ 389 ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਨੀਤਾ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਪ੍ਰੰਗਣ ਛੱਡ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਅਜੇ ਵੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਸੁਨੀਤਾ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸੁਨੀਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ, ਉਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਸ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ₹500 ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਨ 5:

ਸਥਿਤੀ: ਰਾਜੇਸ਼, ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੈਧ ਕਾਰਨ ਦੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਧਾਰਾ 389 ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

ਅਦਾਲਤ ਰਾਜੇਸ਼ ਦੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਿਰਣਯ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਕੇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਰਾਜੇਸ਼ ਦੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਰਾਜੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਨਕਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਈ ਜਾਇਜ਼ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
ਅਦਾਲਤ ਉਸ 'ਤੇ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਲਈ ₹500 ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ।