કલમ ૩૮૯: સાક્ષી દ્વારા સમન્સનું પાલન ન કરવા બદલ સજા માટે સંક્ષિપ્ત પ્રક્રિયા. | The Bharatiya Nagarik Suraksha Sanhita 2023

Summary

જો કોઈ સાક્ષી ક્રિમિનલ કોર્ટમાં હાજર થવા માટે સમન્સ આપવામાં આવે છે અને તે કાયદા મુજબ ચોક્કસ સ્થળ અને સમયે હાજર રહેવા માટે બંધાયેલ છે, પરંતુ કોઈ યોગ્ય કારણ વિના તે હાજર રહેવામાં નિષ્ફળ જાય છે અથવા સમય પહેલાં જતો રહે છે, તો કોર્ટ તે સાક્ષી સામે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરી શકે છે. કોર્ટ તેને દંડ ફટકારવા માટે ₹500 સુધીની સજા આપી શકે છે. આ કેસોમાં કોર્ટ સંક્ષિપ્ત અજમાવ માટેની પદ્ધતિને અનુસરે છે.

JavaScript did not load properly

Some content might be missing or broken. Please try disabling content blockers or use a different browser like Chrome, Safari or Firefox.

Explanation using Example

ઉદાહરણ 1:

પરિસ્થિતિ: રમેશ, દિલ્હીમાં એક દુકાનદાર, 15 જૂનના રોજ સવારે 10:00 વાગ્યે સ્થાનિક ક્રિમિનલ કોર્ટમાં ચોરીના કેસમાં સાક્ષી તરીકે હાજર થવા માટે સમન્સ પ્રાપ્ત કરે છે. રમેશ સમન્સને સ્વીકારે છે પરંતુ કોઈ યોગ્ય કારણ આપ્યા વિના કોર્ટમાં હાજર રહેવાનો નિર્ણય લે છે.

કલમ 389 નો ઉપયોગ:

કોર્ટ રમેશની ગેરહાજરીને નોંધે છે અને નક્કી કરે છે કે તેની સાક્ષી કેસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
કોર્ટ રમેશ સામે તેની ગેરહાજરી માટે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરવાનો નિર્ણય કરે છે.
રમેશને તેની ગેરહાજરીનું કારણ સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે. તે યોગ્ય કારણ આપવામાં નિષ્ફળ જાય છે, તેથી કોર્ટ તેને સમન્સની અવગણના માટે ₹500 નો દંડ ફટકારે છે.

ઉદાહરણ 2:

પરિસ્થિતિ: પ્રિયા, બેંગલોરમાં એક સોફ્ટવેર એન્જિનિયર, ફ્રોડ કેસમાં સાક્ષી તરીકે હાજર થવા માટે સમન્સ આપવામાં આવે છે. તે નિર્ધારિત સમયે કોર્ટમાં હાજર રહે છે પરંતુ તેની સાક્ષી રેકોર્ડ કરવામાં આવે તે પહેલાં કોર્ટની પરિસર છોડી દે છે, કોર્ટને જાણ કર્યા વિના અથવા પરવાનગી લીધા વિના.

કલમ 389 નો ઉપયોગ:

કોર્ટ સમજે છે કે પ્રિયા તેની સાક્ષી રેકોર્ડ કરવામાં આવે તે પહેલાં જતી રહી છે અને તેની જવાના કારણે યોગ્ય નથી.
ન્યાયના હિતમાં કોર્ટ પ્રિયા સામે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરવાનો નિર્ણય કરે છે.
પ્રિયાને કોર્ટમાં પાછા બોલાવીને તેની સમય પહેલાં જવાની સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે. તે યોગ્ય કારણ આપવામાં નિષ્ફળ જાય છે.
પરિણામે, કોર્ટ પ્રિયાને કોર્ટ છોડવા માટે ₹500 નો દંડ ફટકારે છે.

ઉદાહરણ 3:

પરિસ્થિતિ: અનિલ, ઉત્તર પ્રદેશના ગામમાં એક ખેડૂત, જમીન વિવાદ કેસમાં સાક્ષી તરીકે હાજર થવા માટે સમન્સ આપવામાં આવે છે. અનિલ સમન્સ પ્રાપ્ત કરે છે પરંતુ તે માને છે કે તેની હાજરી ફરજિયાત નથી અને તેની દૈનિક ખેતીની પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ રાખે છે.

કલમ 389 નો ઉપયોગ:

કોર્ટ અનિલની ગેરહાજરીને નોંધે છે અને નક્કી કરે છે કે તેની સાક્ષી કેસના ઉકેલ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
અનિલ સામે તેની ગેરહાજરી માટે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરવાનો કોર્ટ નિર્ણય કરે છે.
અનિલને તેની ગેરહાજરીનું કારણ સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે. તે સમજાવે છે કે તે સમન્સની મહત્વતાને ખોટી રીતે સમજ્યો.
અનિલની સમજાવણી અને તે એક સાચી ભૂલ હતી તે ધ્યાનમાં રાખીને, કોર્ટ ઓછો દંડ ફટકારવાનો અથવા પરિસ્થિતિને આધારે દંડ માફ કરવાનો નિર્ણય કરી શકે છે.

ઉદાહરણ 4:

પરિસ્થિતિ: સુનિતા, મુંબઈમાં એક શિક્ષિકા, હુમલા કેસમાં સાક્ષી તરીકે ક્રિમિનલ કોર્ટમાં હાજર થવા માટે સમન્સ આપવામાં આવે છે. તે કોર્ટમાં હાજર રહે છે પરંતુ લંચ બ્રેક દરમિયાન કોર્ટના અધિકારીઓને જાણ કર્યા વિના છોડી દે છે, માને છે કે તેની હાજરીની જરૂર નથી.

કલમ 389 નો ઉપયોગ:

કોર્ટ જાણે છે કે સુનિતા પરવાનગી લીધા વિના પરિસર છોડી ગઈ છે અને તેની સાક્ષી હજુ પણ જરૂરી છે.
કોર્ટ સુનિતા સામે સમય પહેલાં જવાની માટે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરવાનો નિર્ણય કરે છે.
સુનિતાને તેની ક્રિયાની સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે. તે સ્વીકાર કરે છે કે તે માને છે કે તેની હાજરીની જરૂર નથી.
કોર્ટ, તેની સમજાવણીને ધ્યાનમાં રાખીને, સમય પહેલાં જવા માટે ₹500 સુધીનો દંડ ફટકારવા માટેનો નિર્ણય કરી શકે છે.

ઉદાહરણ 5:

પરિસ્થિતિ: રાજેશ, ચેન્નઈમાં એક વેપારી, લાંચના કેસમાં સાક્ષી તરીકે હાજર થવા માટે સમન્સ આપવામાં આવે છે. તે કોર્ટમાં હાજર રહે છે પરંતુ કોઈ યોગ્ય કારણ આપ્યા વિના સાક્ષી આપવાનો ઇનકાર કરે છે.

કલમ 389 નો ઉપયોગ:

કોર્ટ રાજેશના સાક્ષી આપવાનો ઇનકારને નોંધે છે અને નક્કી કરે છે કે તેની સાક્ષી કેસ માટે અનિવાર્ય છે.
કોર્ટ રાજેશ સામે સાક્ષી આપવાનો ઇનકાર કરવા માટે સંક્ષિપ્ત કાર્યવાહી કરવાનો નિર્ણય કરે છે.
રાજેશને તેના ઇનકારનું કારણ સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે. તે યોગ્ય કારણ આપવામાં નિષ્ફળ જાય છે.
કોર્ટ રાજેશને સાક્ષી તરીકે તેની ફરજની અવગણના માટે ₹500 નો દંડ ફટકારે છે.