Section 223 of BNSS : ਧਾਰਾ 223: ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ।

Summary

ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਲਿਖਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਜਾਂ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਾਂਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਮਾਮਲਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ 'ਤੇ ਮੁੜ ਜਾਂਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਅਤੇ ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ।

Explanation using Example

ਉਦਾਹਰਨ 1:

ਸਥਿਤੀ: ਰਮੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਪੜੋਸੀ, ਸੁਰੇਸ਼, ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਰੇਸ਼ ਉਸਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

1. ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਨਾ: ਰਮੇਸ਼ ਸਥਾਨਕ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰਿਤ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ।
2. ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ, ਜਿਸਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਮੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਮੇਸ਼ ਤੰਗ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਗਵਾਹ ਜੋ ਰਮੇਸ਼ ਨਾਲ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਨ।
3. ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਮੇਸ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਮੇਸ਼, ਗਵਾਹ ਅਤੇ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
4. ਦੋਸ਼ੀ ਲਈ ਮੌਕਾ: ਅਗਲੇ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਰੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
5. ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ: ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਧਾਰਾ 212 ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਨਵਾਂ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਰਮੇਸ਼ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।

ਉਦਾਹਰਨ 2:

ਸਥਿਤੀ: ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ, ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ, ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਬੇਹਿਸਾਬ ਬਲ ਵਰਤਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

1. ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਨਾ: ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੇਹਿਸਾਬ ਬਲ ਵਰਤਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
2. ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ: ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ, ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਤੁਰੰਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
3. ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਲਈ ਮੌਕਾ: ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਘਟਨਾ ਦੇ ਤੱਥ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।
5. ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ: ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਉਦਾਹਰਨ 3:

ਸਥਿਤੀ: ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ।

ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

1. ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਨਾ: ਨਾਗਰਿਕ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ।
2. ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ, ਜਿਸਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਆਨ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦ ਗਵਾਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ: ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੱਖਕਾਰ, ਸਮੇਤ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ, ਇਸ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
4. ਦੋਸ਼ੀ ਲਈ ਮੌਕਾ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਅਗਲੇ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
5. ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਕਲੌਜ਼: ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪੂਰਤੀ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਨ 4:

ਸਥਿਤੀ: ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗਲਤ ਹਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ।

ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲਾਗੂਤਾ:

1. ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਨਾ: ਨਾਗਰਿਕ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਗਲਤ ਹਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਆਨ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਗਵਾਹ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਨ।
3. ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ: ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ, ਗਵਾਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਦੁਆਰਾ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
4. ਦੋਸ਼ੀ ਲਈ ਮੌਕਾ: ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
5. ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ: ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਘਟਨਾ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।
6. ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ: ਉੱਪਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।