Section 223 of BNSS : કલમ 223: ફરિયાદીની તપાસ.

The Bharatiya Nagarik Suraksha Sanhita 2023

Summary

મેજિસ્ટ્રેટને ગુનાની ફરિયાદની જાણ કરતી વખતે, તે ફરિયાદી અને સાક્ષીઓને શપથ હેઠળ પૂછપરછ કરે છે અને નિવેદનો લખી લે છે. જો ફરિયાદ લેખિતમાં છે, તો કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં તપાસની જરૂર નથી. સરકારી કર્મચારી વિરુદ્ધ ફરિયાદ માટે, અધિકારીને પોતાનું પક્ષ રજૂ કરવાની તક આપવામાં આવે છે અને ઉપરના અધિકારીનો અહેવાલ જરૂરી છે.

JavaScript did not load properly

Some content might be missing or broken. Please try disabling content blockers or use a different browser like Chrome, Safari or Firefox.

Explanation using Example

ઉદાહરણ 1:

સ્થિતિ: રમેશ તેના પાડોશી સુરેશ વિરુદ્ધ ફરિયાદ કરે છે કે સુરેશ તેને અને તેના પરિવારને હેરાન કરી રહ્યો છે.

ધારા નો ઉપયોગ:

  1. ફરિયાદ દાખલ કરવી: રમેશ સ્થાનિક મેજિસ્ટ્રેટની કોર્ટમાં જઇને હેરાનગતિની વિગતવાર લેખિત ફરિયાદ કરે છે.
  2. ફરિયાદીની તપાસ: અધિકાર ધરાવતા મેજિસ્ટ્રેટ ફરિયાદની જાણ કરે છે અને રમેશને સ્ટેન્ડ પર બોલાવે છે. રમેશને શપથ હેઠળ તપાસવામાં આવે છે, અને તે હેરાનગતિની ઘટનાઓને વર્ણવે છે. રમેશ સાથે લાવેલા કોઈપણ સાક્ષીઓને પણ શપથ હેઠળ તપાસવામાં આવે છે.
  3. દસ્તાવેજીકરણ: મેજિસ્ટ્રેટ રમેશની તપાસ અને સાક્ષીઓના નિવેદનો લખી લે છે. રમેશ, સાક્ષીઓ અને મેજિસ્ટ્રેટ આ દસ્તાવેજ પર હસ્તાક્ષર કરે છે.
  4. આરોપી માટે તક: આગળની કાર્યવાહી કરતા પહેલા, મેજિસ્ટ્રેટ સુરેશને આક્ષેપો વિશે સાંભળવાની તક આપે છે.
  5. કેસની કાર્યવાહી: જો ફરિયાદ લેખિતમાં કરવામાં આવી હોય અને મેજિસ્ટ્રેટ કેસને બીજા મેજિસ્ટ્રેટને સોંપે છે કલમ 212 હેઠળ, તો નવા મેજિસ્ટ્રેટને રમેશ અને સાક્ષીઓની ફરીથી તપાસ કરવાની જરૂર નથી.

ઉદાહરણ 2:

સ્થિતિ: એક સરકારી કર્મચારી, અધિકારી શર્મા, પર વિરોધ દરમિયાન વધુ બળનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ છે.

ધારા નો ઉપયોગ:

  1. ફરિયાદ દાખલ કરવી: એક નાગરિક અધિકારી શર્મા વિરુદ્ધ વધુ બળના ઉપયોગનો આરોપ લગાવતી લેખિત ફરિયાદ કરે છે.
  2. ફરિયાદીની તપાસ: કારણ કે ફરિયાદ સરકારી કર્મચારી વિરુદ્ધ છે, મેજિસ્ટ્રેટ તરત જ ફરિયાદી અને સાક્ષીઓની તપાસ નથી કરે.
  3. સરકારી કર્મચારી માટે તક: અધિકારી શર્માને આક્ષેપિત ઘટનાની પરિસ્થિતિઓ સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે.
  4. ઉપરના અધિકારીનો અહેવાલ: મેજિસ્ટ્રેટ અધિકારી શર્માના ઉપરના અધિકારી પાસેથી ઘટનાની પરિસ્થિતિઓનો અહેવાલ માટે રાહ જુએ છે.
  5. કેસની કાર્યવાહી: ઉપરના અધિકારીના અહેવાલ અને અધિકારી શર્માની સમજણના આધારે, મેજિસ્ટ્રેટ ગુનાની જાણ કરે છે અને કેસની કાર્યવાહી કરે છે.

ઉદાહરણ 3:

સ્થિતિ: એક નાગરિક સ્થાનિક સરકારી અધિકારી વિરુદ્ધ ભ્રષ્ટાચારની ફરિયાદ કરે છે.

ધારા નો ઉપયોગ:

  1. ફરિયાદ દાખલ કરવી: નાગરિક મેજિસ્ટ્રેટને લેખિત ફરિયાદ આપે છે કે સ્થાનિક સરકારી અધિકારીએ લાંચ માંગ્યો હતો.
  2. ફરિયાદીની તપાસ: અધિકાર ધરાવતા મેજિસ્ટ્રેટ ફરિયાદીને શપથ હેઠળ તપાસે છે અને નિવેદન નોંધે છે. કોઈ સાક્ષીઓ હાજર હોય તો તેમને પણ શપથ હેઠળ તપાસવામાં આવે છે.
  3. દસ્તાવેજીકરણ: ફરિયાદી અને સાક્ષીઓના નિવેદનો લખવામાં આવે છે અને તમામ પક્ષો, જેમ કે મેજિસ્ટ્રેટ, હસ્તાક્ષર કરે છે.
  4. આરોપી માટે તક: આરોપી સરકારી અધિકારીને વધુ કાર્યવાહી કરતા પહેલા સાંભળવાની તક આપવામાં આવે છે.
  5. સરકારી કર્મચારી કલોઝ: જો ફરિયાદ અધિકારીની ફરજો દરમિયાન કરવામાં આવેલી ક્રિયાઓને લગતી હોય, તો મેજિસ્ટ્રેટ અધિકારીના ઉપરના અધિકારી પાસેથી અહેવાલ માટે રાહ જુએ છે.

ઉદાહરણ 4:

સ્થિતિ: એક નાગરિક પોલીસ અધિકારી વિરુદ્ધ ખોટી રીતે અટકાવવાની ફરિયાદ કરે છે.

ધારા નો ઉપયોગ:

  1. ફરિયાદ દાખલ કરવી: નાગરિક ખોટી રીતે અટકાવવાના આરોપ સાથે પોલીસ અધિકારી વિરુદ્ધ લેખિત ફરિયાદ કરે છે.
  2. ફરિયાદીની તપાસ: મેજિસ્ટ્રેટ ફરિયાદીને શપથ હેઠળ તપાસે છે અને નિવેદન નોંધે છે. કોઈ સાક્ષીઓ હોય તો તેમને પણ શપથ હેઠળ તપાસવામાં આવે છે.
  3. દસ્તાવેજીકરણ: નિવેદનો દસ્તાવેજીકૃત કરવામાં આવે છે અને ફરિયાદી, સાક્ષીઓ અને મેજિસ્ટ્રેટ હસ્તાક્ષર કરે છે.
  4. આરોપી માટે તક: પોલીસ અધિકારીને અટકાવવાની પરિસ્થિતિઓ સમજાવવાની તક આપવામાં આવે છે.
  5. ઉપરના અધિકારીનો અહેવાલ: મેજિસ્ટ્રેટ પોલીસ અધિકારીના ઉપરના અધિકારી પાસેથી ઘટનાની વિગતવાર અહેવાલ માટે રાહ જુએ છે.
  6. કેસની કાર્યવાહી: ઉપરના અધિકારીના અહેવાલ અને પોલીસ અધિકારીની સમજણના આધારે, મેજિસ્ટ્રેટ ગુનાની જાણ કરે છે અને કેસની કાર્યવાહી કરે છે.